Prozaiczne proziaki

Dzisiejszy post będzie o proziakach, które fajnie pasują do słowiańskiego tematu w poprzednim poście. O tym, co jedli Słowianie mało wiemy, o potrawach słowiańskich można trochę wywnioskować na podstawie wykopalisk lub trochę późniejszych przekazów kronikarskich. Najwięcej jednak można domyślić się, co jadano w czasach, kiedy żyli Słowianie, na podstawie tradycji, która przetrwała do dzisiaj. Tradycja opiera  na przekazywaniu z pokolenia na pokolenie różnych typów powtarzających się zachowań, czynności, związanych z: wierzeniami, sposobami myślenia, obrzędami, poglądami, wartościami, obyczajami itp. 

Tradycja dotyczy również potraw oraz składników tych potraw, sposobu jedzenia, nakazów oraz zakazów, związanych z jedzeniem potraw itd.

Przepisy kulinarne najczęściej przekazywano ustnie- matka córce, babka (może ciotka) wnuczce, teściowa synowej. Przepisy kulinarne przekazywano sobie równie podczas różnych spotkań i „nasiadówek” babskich albo po sąsiedzku: „A co tam kumo dzisio gotujcie?” wołała jedna Słowianka do drugiej: „A dzisio bedą proziaki i polewka z grzybów”. Kuma stała, chwile  dumała: „Proziaki? Co to są te proziaki?” No, a potem następna rodzina wcinała pyszne bułeczki. A nawet, jak tak nie było, to co nam zabroni puścić wodze fantazji?

Oczywiście potrawy z czasów słowiańskich, przez następne wieki, były modyfikowane z różnych przyczyn, ale zachowały się też potrawy z czasów słowiańskich, których rdzeń, w przepisie, nie zmienił się.

Faktem jest, że proziaki mają bardzo stary rodowód. Prawdopodobnie ich przodkami były placki z mąki, uzyskiwanej przez tarcie ziarna między dwoma kamieniami. Mąka ta była mieszana z wodą, w późniejszych wiekach z maślanką, kefirem lub mlekiem, z powstałego ciasta pieczono placki na gorących kamieniach.

A potem zaczęto placki modyfikować. Kiedy spostrzeżono, że soda zwiększa pulchność ciasta, zaczęto ją dodawać do ciasta na placuszki. Soda to po staropolsku Proza, stąd nazwa tych placuszków proziaki.

Są one bardzo popularne we wschodniej Polsce, skąd się wywodzą. W lubelskim noszą nazwę fajerczaków, bo opiekano je na rozgrzanych fajerkach pieca kaflowego. Oryginalne proziaki piecze się na ciepłej piecowej blasze lub na patelni z grubym dnem. Można je również piec w piekarniku.

Tyle o proziakach, teraz moje doświadczenia z nimi.

Pierwsze proziaki postanowiłam zrobić z mąki razowej i według pierwszego przepisu, jaki znalazłam w Necie. I to był podwójny błąd. Po pierwsze ten przepis jako jedyny mówił, że należy wysypać mąkę na stolnicy, dodać jajko, sól, cukier, sodę, kefir wszystko  zagniatać do uzyskania jednolitej konsystencji. Nie dość, że kolejność głupia to jeszcze dałam mąkę razową. I gniotłam to ciasto, gniotłam, a ono było twarde i nie chciało się zejść. W końcu udało mi się ugnieść twardą kulę, rozwałkowałam, wykroiłam placuszki, dałam na blachę i upiekłam.

Te które się nie zmieściły na blasze upiekłam na patelni do grilowania.

 Wyszły tak.

Pozostałe przepisy, które później znalazłam, podawały inną kolejność- do michy kefir, jajko, sól, cukier, sodę, rozbełtać, a dopiero potem powoli wsypać tyle maki, ile zbierze kefir. No i ciasto wyszło zupełnie inne- gładkie miękkie.

Wykroiłam placuszki i piekłam je dosyć długo na ciepłej patelni (mój piecyk ma zakres 1-9, piekłam je na 3). Patelnia nie może być bardzo ciepła, bo się przypalą, a nie przepieką całe.

Długo się piekły-przewracałam je co parę minut. Wyszły tak. 

 

Można je przechowywać parę dni w zamkniętym pudełku. Trochę twardnieją, ale jak podgrzeje się je parę minut czy to na patelni, czy w piekarniku, pięknie miękną.

W smaku obie wersje są świetne, ale ja wolę te na mące pszennej. 

Proziaki można jeść z różnymi dodatkami, można nimi zagryzać zupę, albo podjadać bez niczego.

Składniki (na około 18 placuszków)

1 szklanka kefiru
jajko
1/2 łyżeczki soli
1 łyżeczka cukru
1 łyżeczka sody oczyszczonej
ok. 500 g mąki pszennej

Wykonanie:

1. Do miski wlać kefir, wbić jajko, dodać sól, cukier i sodę, mocno rozbełtać.
2. Mieszając wsypać stopniowo mąki tyle, ile kefir wciągnie (około ½ kilograma).
3. Wyrabiać ciasto, aż będzie jednolite, miękkie.
4. Ciasto na stolnicy rozwałkować  na grubość 1,5 centymetra i wycinać krążki  (wycinałam szklanką).
5. Piec na ciepłej patelni z grubym dnem (ja mam taką zwykłą  teflonową z dnem grubszym) często przewracając, aż będą złociste, albo piec w piekarniku w temperaturze 190 stopni, można je  przewrócić, aż będą złociste.

Uwaga, zbyt wysoka temperatura patelni powoduje przypalanie się placuszków na zewnątrz, a w środku pozostają niedopieczone. Lepiej na mniej nagrzanej patelni i dłużej je piec.

No i tak powoli zaczynam lubić to, czego kiedyś nie cierpiałam. Gotuję i piekę zupełne dla mnie nowości, i to mi sprawia autentyczną przyjemność.

 Przepis wzięłam ostatecznie stąd.

https://www.przyslijprzepis.pl/przepis/proziaki-29